Συζήτηση επί της Ετήσιας Εκθέσεως του 2016 της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Εσωτερικών

Επιμέλεια Εισήγησης:

Νότης Μηταράκης, βουλευτής Χίου - Ιωάννης Πλακιωτάκης, βουλευτής Λασιθίου

I) Εισαγωγή

Το θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων είναι εξαιρετικά σημαντικό, με τη χώρα μας να μην έχει επιδείξει ιδιαίτερα αποτελέσματα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Ως αποτέλεσμα έχουμε σοβαρές καταδίκες της χώρας, που επισύρουν υψηλά πρόστιμα, αλλά κυρίως είναι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία των πολιτών και γενικότερα την ποιότητας ζωής τα οποία πρέπει να μας απασχολήσουν. Η αντιμετώπιση του προβλήματος έγκειται στη συνεργασία Κεντρικής Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος και των τοπικών κοινωνιών. Η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, είναι το βασικό συντονιστικό όργανο στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων και εντός των αρμοδιοτήτων της είναι η υποβολή κάθε χρόνο στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας του Περιβάλλοντος της ετήσιας Έκθεσή της, για τα πεπραγμένα της προηγούμενης χρονιάς, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 4/10-01-2014.

II) Περιγραφή θέματος

i. Αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας

Η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων λειτουργεί ως εποπτεύουσα αρχή και συντονιστικό όργανο των Υπουργείων Εσωτερικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομίας και Ανάπτυξης, καθώς όλων των φορέων και υπηρεσιών που εμπλέκονται με κάποιο τρόπο στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Στις αρμοδιότητές της περιλαμβάνονται:

Α) Η σύγκλιση συσκέψεων, ο συντονισμός και η συγκρότηση ομάδων εργασίας με σκοπό την προαγωγή της Εθνικής Στρατηγικής για τη διαχείριση των αποβλήτων,

Β) Η μέριμνα για την τήρηση των κανόνων και των αρχών της Ευρωπαϊκής και Εθνικής Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας περί Δημοσίων συμβάσεων,

Γ) Η αξιολόγηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων δημόσιων και ιδιωτικών Φορέων και η άσκηση ή παραγγελία ελέγχων (δειγματοληπτικών ή αυτεπαγγέλτων).

Δ) Η εποπτεία και αξιολόγηση των αρμόδιων ελεγκτικών διοικητικών οργάνων της χώρας της Κεντρικής Διοίκησης και των ΟΤΑ

Ε) Η συμμετοχή στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα

ΣΤ) Η παροχή διευκόλυνσης και βοήθειας σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στο πλαίσιο των διαδικασιών αδειοδότησης για ένταξη σε προγράμματα χρηματοδότησης και υλοποίησης έργων διαχείρισης αποβλήτων και η παρακολούθηση των έργων αυτών.

ii. Η διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα 

Στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων η χώρα δεν έχει επιδείξει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Βασικό πρόβλημα είναι ότι ο εθνικός σχεδιασμός γίνεται εξαιρετικά αργά. Ενώ ο σχεδιασμός, που περιλαμβάνει τα έργα, τις δράσεις κλπ θα έπρεπε να αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια για να ενσωματώνονται οι αλλαγές στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, και οι εξελίξεις της τεχνολογίας, εντούτοις στη χώρα μας δε γινόταν αναθεωρήσεις για δέκα χρόνια. Υπήρχε έτσι ένα διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στο σχεδιασμό και την υφιστάμενη τεχνολογική, νομική, οικονομική κλπ πραγματικότητα.

Η Ελλάδα έχει τέσσερεις καταδικαστικές αποφάσεις του δικαστηρίου της Ε.Ε. για παραβάσεις κοινοτικής νομοθεσίας, με πρόστιμα που σήμερα, υπερβαίνουν τα 80 εκ. €, αν και μειώνονται. Ειδικότερα για τους Χ.Α.Δ.Α (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) υπάρχει καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε  στο εξάμηνο από 2 Δεκεμβρίου 2014 ως τις 2 Ιουνίου 2015 να κλείσουν οι 293 ΧΑΔΑ. Η μη συμμόρφωση συνεπαγόταν πρόστιμο 14,5 εκ €/ εξάμηνο. Το πρόστιμο έχει μειωθεί σήμερα σε λιγότερο από 3 εκ/ εξάμηνο, καθώς υπάρχει σταδιακή συμμόρφωση.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό της κατάστασης που βιώνουμε σήμερα είναι και οι μεγάλες αποκλίσεις στις επιδόσεις διαχείρισης απορριμμάτων μεταξύ των περιοχών της χώρας, από καλές και ανεκτές μέχρι μη αποδεκτές. Την ίδια στιγμή η ανακύκλωση βρίσκεται σε μη αποδεκτά χαμηλά ποσοστά. 

iii. Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης – Πορεία και χρηματοδότηση δράσεων

Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων αποτελεί ένα κανονιστικό κείμενο. Κινείται στη λογική της διαχείρισης των αποβλήτων στο πλαίσιο της προαγωγής της κυκλικής οικονομίας με τη μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους, μέσα από την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση. Ο σημερινός σχεδιασμός εκπονήθηκε το Μάρτιο του 2015 και τέθηκε σε ισχύ στο τέλος του 2015 με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου. Βασικές κατευθυντήριες γραμμές είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και η κυκλική οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη και τις μελλοντικές εξελίξεις.   

Ως το 2020, στόχος και υποχρέωσή της χώρας είναι να ανακτάται με προ-διαλογή το 50% των απορριμμάτων της επικράτειας. Το υπόλοιπο 50% (σύμμικτα) δεν θα πηγαίνουν σε ΧΥΤΥ ή ΧΥΤΑ, αλλά θα δέχονται επεξεργασία. Υπάρχει ωστόσο η φιλοδοξία για υπέρβαση των στόχων. Για τη δεκαετία 2020-2030 το ποσοστό των απορριμμάτων που θα προ-συλλέγονται συζητείται να ανέλθει στο 60-70% και άρα τα σύμμικτα θα μειωθούν περίπου στο 35%. Οι στόχοι αυτοί επηρεάζουν μεταξύ άλλων και το σχεδιασμό της επεξεργασίας σύμμικτων απορριμμάτων και τα απαραίτητα έργα.

Αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού σχεδιασμού αποτελούν και τα 13 Περιφερειακά Σχέδια (ΠΕΣΔΑ). Μέσω αυτών εξειδικεύεται ο Εθνικός Σχεδιασμός και κινούνται πάντα εντός των ορίων που αυτός θέτει. Στον Εθνικό Σχεδιασμό περιλαμβάνονται επίσης οι Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) ως προς την περιβαλλοντική χωρητικότητα ανά Περιφέρεια και για συγκεκριμένες περιοχές.

Η εκπόνηση των Περιφερειακών Σχεδίων εντάσσεται στις αρμοδιότητες των Φορέων Διαχείρισης Αποβλήτων, και ελλείψει αυτών, εκπονούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ίδιας της Περιφέρειας. Πέρα από τον Εθνικό Σχεδιασμό, τα Περιφερειακά Σχέδια είναι συμβατά  με το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων. Περιέχουν τα έργα και τις δράσεις που πρέπει να γίνουν ανά Περιφέρεια σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων, συνοπτική εκτίμηση του φυσικού αντικειμένου, καθώς και τον προϋπολογισμού. Κοινοποιούνται στις αρμόδιες Υπηρεσίες, καθώς και στη Γενική Γραμματεία. Οι Δήμοι, επίσης εκπονούν τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των ΠΕΣΔΑ και εντάσσονται στον προϋπολογισμό των δράσεων. 

Το 2016 ολοκληρώθηκαν οι 13 Περιφερειακοί Σχεδιασμοί και οι 13 ΣΜΠΕ. Καθένα από αυτά τα κείμενα εγκρίθηκαν από τα αντίστοιχα Περιφερειακά Συμβούλια και ακολούθως κυρώθηκαν από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών.     

Με την ολοκλήρωση και κύρωση των Σχεδίων, ξεκίνησε η β’ φάση της ωρίμανσης των έργων και της εξεύρεσης χρηματοδοτικών εργαλείων. Η ωρίμαση περιλαμβάνει τις φάσεις της ένταξης σε χρηματοδότηση, της προμελέτης – μελέτης και τέλος της συμβασιοποίησης. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει την εκτέλεση του έργου, τη δοκιμαστική λειτουργία, την παραλαβή και την πλήρη παραγωγική λειτουργία. Σήμερα κάποια από τα έργα βρίσκονται στη φάση της κατασκευής, με στόχο να ολοκληρωθούν το 2020, και τις πληρωμές να γίνουν το 2022. Πέραν των μεγάλων έργων για τα σύμμικτα απορρίμματα, ο Εθνικός σχεδιασμός περιλαμβάνει και μικρότερης κλίμακας έργα, τα οποία ολοκληρώνονται και πιο σύντομα. Συνολικά, έχουν βγει προσκλήσεις ύψους 513εκ. € για έργα, έχουν ενταχθεί έργα ύψους 170 εκ €, έχουν υπογραφεί 3 συμβάσεις μεγάλων έργων και άλλες που αφορούν σε μικρότερης κλίμακας έργα.

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αναδεικνύουν τις διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες και τόσο σε επίπεδο παραγωγής απορριμμάτων όσο και διαχείρισής τους. Σε επίπεδο παραγωγής απορριμμάτων, το Νότιο Αιγαίο έχει την υψηλότερη τιμή με 2,01 kg/κάτοικο/ ημέρα και ακολουθεί το Ιόνιο με 1,82 Kg και η Κρήτη. Τα νούμερα αυτά εξηγούνται ως ένα βαθμό από τη μεγάλη αναλογία τουριστών με μόνιμους κατοίκους. Χαμηλότερες στην παραγωγή απορριμμάτων είναι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και η Περιφέρεια Β. Αιγαίου με 1,18 kg/ κάτοικο/ ημέρα.

Η χρηματοδότηση των Έργων προέρχεται στο σύνολό της σχεδόν από ευρωπαϊκούς πόρους. Για την περίοδο 2014 – 2020, η διαθέσιμη χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ, ανέρχεται σε 994,2 εκ €, εκ των οποίων 877 εκ. € προορίζονται για δράσεις διαχείρισης απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) και 117,2 εκ. € αφορούν σε δράσεις διαχείρισης βιομηχανικών ή επικίνδυνων αποβλήτων, αποκατάσταση βιομηχανικών εγκαταστάσεων και μολυσμένων εκτάσεων. Από τα 877 εκατομμύρια για τη διαχείριση των απορριμμάτων, τα 802,4 εκ. € έχουν εκχωρηθεί στο ΥΜΕΠΕΡΑΑ (332,1 εκ. € στις Ειδικές Υπηρεσίες των Περιφερειών και 470,3εκ. € στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου), ενώ τα υπόλοιπα 74,6 εκ. € έχουν διατεθεί στα ΠΕΠ. 

Οι πόροι του ΕΣΠΑ διατίθενται μέσω των παρεμβάσεων 17 και 18. Στην παρέμβαση 17 περιλαμβάνονται οι τοπικές και μικρής κλίμακας δράσεις όπως διαλογή στην πηγή, διαμόρφωση πράσινων σημείων, οικιακή κομποστοποίηση κλπ. Στην παρέμβαση 18 περιλαμβάνονται οι δράσεις για τη διαχείριση σύμμικτων απορριμμάτων, ολοκλήρωση και συμπλήρωση υποδομών ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, ανάπτυξη μονάδων διάλυσης αποβλήτων, διαχείριση αστικών απορριμμάτων σε νησιά και μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς κ.ο.κ.

Η κατανομή των πόρων ανά περιφέρεια και δράση είχαν γίνει ήδη από το 2014 και εφαρμόστηκαν και από την επόμενη κυβέρνηση. Προσπάθειες έγιναν κυρίως ως προς τον εξορθολογισμό του κόστους και τη μείωση των αποκλίσεων από περιοχή σε περιοχή, τη διακρατικές συνεργασίες σε επίπεδο δράσεων, τη χρήση απλούστερων τεχνολογιών, την προτεραιοποίηση και ιεράρχηση των δράσεων.

Αποκλίσεις εξάλλου υπάρχουν μεταξύ των Περιφερειών και ως προς το επενδυτικό κόστος.  Πρώτο το Β. Αιγαίο, με το επενδυτικό κόστος να φτάνει τα 873 εκ. €, ενώ η Θράκη φτάνει μόλις τα 441 εκ. € και η Αττική τα 215 εκ. €. Συνολικά οι ανάγκες χρηματοδότησης ανέρχονται στα 2,4 δις € με τις χρηματοδοτήσεις από ΕΣΠΑ να φτάνουν τα 1,2 εκ.€. Το χρηματοδοτικό κενό αναμένεται, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία να μειωθεί από τις εκπτώσεις που θα εξασφαλιστούν για τα έργα, ωστόσο διατυπώθηκαν σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσο τελικά το κενό αυτό μπορεί να καλυφθεί, χωρίς να μείνουν έργα εκτός.

Αυτή τη στιγμή η ωρίμανση των έργων αντιμετωπίζει μια σειρά από προβλήματα, με βασικό το θέμα της χωροθέτησης, το οποίο είναι ιδιαίτερα έντονο σε κάποιες περιοχές, όπως για παράδειγμα στην Ύδρα. Άλλο θέμα είναι τα πρόστιμα (υποθέσεις ΧΑΔΑ, αστικών λυμάτων, των επικίνδυνων αποβλήτων σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας). Τα πρόστιμα πρέπει να επιμεριστούν και να καταλογιστούν στους Δήμους, βάσει σχετικής ΚΥΑ του 2013, με την Πελοπόννησο να έχει τα περισσότερα και την Ήπειρο και Θεσσαλία να μην τους καταλογίζεται κάτι.

Αναφορά έγινε και στο θέμα της Εποπτείας και του Ελέγχου ως προς της διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων. Παλαιότερα, οι έλεγχοι γινόταν από σειρά ελεγκτικών οργάνων και υπηρεσιών, των Περιφερειών, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων ή των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Βασική συνέπεια ήταν ο κατακερματισμός του ελέγχου και η ελλιπής πληροφόρηση. Δεν υπήρχε δηλαδή συνολική εικόνα και ολοκληρωμένη πληροφορία για το σύνολο των ελέγχων, το αντικείμενό τους, τα αποτελέσματα και τις ποινές που επιβλήθηκαν. Η Γενική Γραμματεία συγκέντρωσε αυτή την πληροφορία για το 2016 και προχώρησε σε ανάλυση των αποτελεσμάτων ανά Περιφέρεια, δημιουργώντας έτσι ένα διαρκές εργαλείο παρακολούθησης. Με αυτό τον τρόπο χαρτογραφήθηκαν και οι ανάγκες κάθε Περιφέρειας σε προσωπικό, αλλά και παρακολουθείται η αποτελεσματικότητα των ελέγχων. Πέραν αυτών, η Γενική Γραμματεία διερευνά καταγγελίες που γίνονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της και τις διαβιβάζει αρμοδίως στον Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Διενεργεί αυτοψίες, ενώ απαντά και σε ερωτήσεις στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.

Τέλος, προχωράει η αναθεώρηση του νομικού πλαισίου για την τοπική ανάπτυξη και τη διαχείριση των αποβλήτων με το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, σε αντικατάσταση του ισχύοντος 4071/2012. Ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν πολύ σοβαρά προβλήματα με τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) σε συγκεκριμένες περιοχές όπως η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος.

III) Κριτική – Προτάσεις

Με δεδομένες τις μέτριες έως κακές επιδόσεις της χώρας μας στο θέμα διαχείρισης των απορριμμάτων, το ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό και χρήζει εξαιρετικά προσεκτικής, αλλά και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Στόχος είναι η αναστροφή της σημερινής κατάστασης με η αντιμετώπιση των προβλημάτων όπως αυτά έχουν περιγραφεί. Η βασική γραμμή που ακολουθείται σήμερα και εκφράζεται από τη Γενική Γραμματεία συνίσταται στην εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων και 13 νέων περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης – με κάποια μεγάλα έργα ανά Περιφέρεια και αρκετά μικρότερης κλίμακας.

Στο σχεδιασμό αυτό διατυπώθηκαν μια σειρά από επικρίσεις, ως προς την αποτελεσματικότητά του, το χρόνο υλοποίησης, αλλά και τον τρόπο χρηματοδότησης. Συγκεκριμένα, ως προς τα απορρίμματα της Αττικής, αντιμετωπίζουμε σήμερα τον κορεσμό του ΧΥΤΑ Φυλής, αλλά από την άλλη δεν υπάρχουν έργα ώριμα που θα αντικαταστήσουν έγκαιρα τη Φυλή. Ο σχεδιασμός της προηγούμενης κυβέρνησης περιελάμβανε τη χωροθέτηση 4 εργοστασίων με δυναμική 1,3 εκ. τόνων το χρόνο. Διατυπώθηκε η κριτική ότι η σημερινή κυβέρνηση ακύρωσε το σχεδιασμό, ενθαρρύνοντας μάλιστα τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών. Σήμερα δεν υπάρχει αδειοδότηση καμιάς νέας μονάδας, ούτε μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλά ούτε και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, άρα έχουμε ένα σημαντικό χρονικό ορίζοντα μπροστά μας στον οποίο η Αττική μπορεί να αντιμετωπίσει άμεσα και για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 2-3 ετών, σημαντικά προβλήματα διάθεσης των αστικών απορριμμάτων. Οι λύσεις της ανακύκλωσης, η κομποστοποίηση, τα πράσινα σημεία κλπ είναι μεν περιβαλλοντικά ωφέλιμες και πρέπει να προωθηθούν, αλλά με δεδομένο ότι απαιτείται χρόνος για να δούμε τα αποτελέσματά τους, εκφράστηκαν σοβαρές ανησυχίες ότι θα υπάρξει κενό στη διαχείριση των απορριμμάτων σήμερα και επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα του σημερινού σχεδιασμού. 

Ένα ακόμα σημείο που χρήζει προσεκτικής διαχείρισης είναι το χρηματοδοτικό κενό που προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ προγραμματισμένων έργων και διαθέσιμων πόρων. Με το σημερινό σχεδιασμό το χρηματοδοτικό κενό είναι περίπου 1,2 δις € δηλαδή 100% των διαθέσιμων πόρων (2,4 δις ανάγκες και 1,2 δις χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ).  Παρά τις εκτιμήσεις της Γενικής Γραμματείας ότι το κενό είναι στην ουσία πολύ μικρότερο, λόγω των εκπτώσεων που επιτυγχάνονται κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, η πραγματικότητα παραμένει ότι απαιτείται η εξεύρεση τρόπων επιπλέον χρηματοδότησης, είτε μέσω ΣΔΙΤ όπως είχε δρομολογηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό, με τους δεδομένους ωστόσο δημοσιονομικούς περιορισμούς.

Λόγω της επιβάρυνσης που συνεπάγεται για το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες η διαχείριση των απορριμμάτων (όπως γίνεται μέχρι και σήμερα), είναι σημαντική η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η κινητοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ενεργή συμμετοχή της στη διαχείριση, αλλά και η ανάληψη ευθύνης για τα σκουπίδια που παράγουν, καθώς δεν μπορεί να επιβαρύνονται διαχρονικά μόνο συγκεκριμένες περιοχές όπως η Δυτική Αττική. Επιπλέον υπάρχει η συζήτηση για δημιουργία μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων εντός του αστικού ιστού, κατά το πρότυπο χωρών της Β. Ευρώπης. Ωστόσο, σήμερα ο χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας επιτρέπει εντός των πόλεων μόνο μονάδες δευτερογενούς επεξεργασίας και όχι πρωτογενούς.

Πέρα από τα αστικά απορρίμματα, σημαντικό θέμα είναι η διαχείριση των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων, για τα οποία δεν έγινε εκτεταμένη συζήτηση και πρέπει να γίνει.

IV) Συμπεράσματα

Σκοπός της Εθνικής πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων είναι η ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων. Βασικό συστατικό είναι η χρήση των πόρων με τρόπο που να μειώνονται οι παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων, οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία, ενώ να ενισχύεται η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

Σήμερα βρισκόμαστε σε σημείο καμπής. Τα τελευταία χρόνια έγινε μια στροφή στη διαχείριση των απορριμμάτων, από μεγαλύτερα σε μικρότερα έργα, προώθηση έργων προσυλλογής, και αλλαγή τρόπου χρηματοδότησης από ΣΔΙΤ σε αποκλειστική εξάρτηση από το ΕΣΠΑ. Αυτό, εκτός από πολιτική επιλογή, σχετίζεται και με τους αναθεωρημένους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλαγή νομοθεσίας κλπ. Ωστόσο υπάρχουν σοβαρές και βάσιμες επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού: η ακύρωση ώριμων έργων και η καθυστέρηση έναρξης των νέων έργων δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους να υπάρξει κενό έως και τριών ετών (ως το 2022) στην ομαλή διαχείριση των απορριμμάτων κυρίως στην Αττική, αλλά και σε πολλά άλλα σημεία. Εξάλλου δεν αντιμετωπίζονται ακόμα σοβαρά προβλήματα σε συγκεκριμένες περιοχές όπως η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος.

Συμπερασματικά θα πρέπει να υπάρξει επιτάχυνση των διαγωνιστικών και των διαδικασιών αδειοδότησης των έργων, κάλυψη του κενού χρηματοδότησης που είναι εξαιρετικά σημαντικό, αλλά και επιτάχυνση των μικρότερων έργων τα οποία θα έχουν ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση των ΧΥΤΑ.

Θετικό είναι ότι η χώρα συμμορφώνεται με τις καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των προστίμων, αλλά θα πρέπει αφενός να είναι πλήρης η συμμόρφωση και αφετέρου να φροντίσουμε για την αποφυγή νέων καταδικών. Τέλος, ο Εθνικός Σχεδιασμός θα πρέπει να γίνεται έγκαιρα ώστε να περιλαμβάνει τις νέες εξελίξεις σε επίπεδο νομοθεσίας και τεχνολογιών, χωρίς όμως αυτό να οδηγεί σε διαρκείς αναθεωρήσεις που δεν θα επιτρέπουν τελικά την ωρίμανση και την κατασκευή των έργων.